علت پریود نشدن بدون حاملگی | 4 علامت هشداردهنده که نباید نادیده گرفت

خیلی از خانم‌ها علت پریود نشدن را فقط بارداری و حاملگی می‌دانند. اما واقعیت این است که استرس، کاهش یا افزایش قابل توجه وزن، ورزش بیش از حد یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هم می‌تواند دلیل پریود نشدن باشد. حتی برخی داروها، روش‌های پیشگیری از بارداری و رسیدن به سن یائسگی هم در خیلی موارد علت پریود نشدن و حامله نبودن محسوب می‌شود. در این مقاله شایع‌ترین علل تاخیر در پریود و پریود نشدن بدون حاملگی را به شما می‌گوییم.

علت پریود نشدن و حامله نبودن

بله شایع‌ترین دلیل قطع پریود بارداری و حامله بودن است. با این‌حال خیلی وقت‌ها کسانی که از نظر جنسی فعال نیستند هم دچار عقب افتادن پریود می‌شوند. علت پریود نشدن و حامله نبودن می‌تواند خیلی ساده استرس و تغییرات وزنی یا حتی ورزش کردن زیاد باشد. همچنین دلیل پریود نشدن ممکن است نشان‌دهنده شرایط سلامتی و جسمی و پزشکی مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک و مشکلات تیروئید باشد.

شایع‌ترین علت پریود نشدن بدون حاملگی عبارتند از:

1. استرس

سطح بالای استرس می‌تواند بر هورمون‌هایی که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند تأثیر بگذارد. درواقع اضطراب و استرس شدید به‌طور موقت عملکرد هیپوتالاموس که تنظیم‌کننده چرخه قاعدگی است را مختل می‌کنند. در نتیجه ممکن است تخمک‌گذاری و قاعدگی متوقف شود. معمولاً پس از کاهش استرس دوباره پریودها از سر گرفته می‌شوند.

2. افزایش وزن زیاد و چاقی

افزایش قابل توجه وزن  و چاقی می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کرده و پریودها را متوقف کند. زیرا وقتی وزن فرد خیلی بالا می‌رود، بدن ممکن است استروژن (هورمون زنانه) زیادی تولید کند. برای همین هم داشتن وزن اضافی روی بر تعداد دفعات پریود تأثیر می‌گذارد و باعث قطع پریود می‌شود.

3.کاهش شدید وزن

کاهش شدید وزن، مخصوصا کاهش ناگهانی وزن می‌تواند باعث قطع پریود شود. محدود کردن شدید میزان کالری دریافتی، بدن را در تولید هورمون‌های مورد نیاز برای تخمک‌گذاری به مشکل می‌اندازد. به‌طور کلی کم کردن حدود 10٪ کمتر از وزن طبیعی بسیاری از عملکردهای هورمونی بدن را مختل کرده و تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند. علت پریود نشدن در زنانی که بی‌اشتهایی عصبی دارند همین است.

4. ورزش سنگین و بیش از حد

دلیل پریود نشدن در ورزشکاران و افرادی که تمرینات مدام و زیاد بدنسازی انجام می‌دهند، معمولا حاملگی نیست. چربی کم بدن، استرس و مصرف انرژی بالا در ورزشکاران استقامتی یا کسانی که فعالیت بدنی شدید انجام می‌دهند، باعث پریود نشدن یا تاخیر در پریود می‌شود. حتی تمرین سنگین رقص و باله هم ممکن است چرخه‌های قاعدگی‌ را نامنظم کند.

وب‌سایت اچ‌اس‌سی (hse.ie) هم تاکید می‌کند که ورزش شدید می‌تواند به بدن استرس وارد کرده و روی هورمون‌های مسئول پریود تأثیر بگذارد. از دست دادن بیش از حد چربی بدن از طریق ورزش شدید هم می‌تواند تخمک‌گذاری فرد را متوقف کند.

Intense exercise can put stress on your body. This can affect the hormones responsible for your periods. Losing too much body fat through intense exercise can stop you ovulating.

5. مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها هم می‌توانند باعث توقف دوره‌های قاعدگی شوند. مثلا داروهای زیر بیشترین تاثیر را روی علت پریود نشدن و حامله نبودن دارند:

• داروهای ضد روان‌پریشی
• داروهای شیمی درمانی سرطان
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای فشار خون
• داروهای آلرژی

6.سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی مرتبط با علت پریود نشدن است. این سندروم باعث ایجاد سطح نسبتاً بالا و پایدار هورمون‌ها می‌شود و نوسان هورمونی لازم برای یک چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری طبیعی را مختل می‌کند. PCOS بسیار شایع است و از هر 3 مورد قطع قاعدگی، 1 مورد مربوط به این سندرم است.

7. اختلال عملکرد تیروئید

خیلی وقت‌ها دلیل پریود نشدن، پرکاری غده تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) یا کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) است. به‌طور کلی اختلال عملکرد تیروئید باعث به‌هم خوردن عملکرد هیپوفیز و ترشح هورمون‌ها شده و بی‌نظمی‌های قاعدگی به‌وجود می‌آورد.

8. پیشگیری از بارداری

اگر از روش‌های پیشگیری از بارداری (قرص فقط پروژسترون یا دپو-پروورا، تزریق ضدبارداری، دستگاه‌های داخل رحمی (IUS)) استفاده می‌کنید، ممکن است هر از گاهی پریود نشوید. برخی از انواع روش‌های پیشگیری از بارداری حتی می‌توانند باعث توقف کامل قاعدگی فرد شوند. در این حالت علت پریود نشدن جای نگرانی ندارد و بعد از قطع روش پیشگیری، پریودها دوباره شروع می‌شوند.

9. یائسگی

ممکن است با نزدیک شدن به یائسگی، پریودهای فرد نامنظم شده و در برخی ماه‌ها قطع شوند. درواقع با شروع  یائسگی سطح استروژن در بدن شروع به کاهش می‌کند و تخمک‌گذاری منظم متوقف می‌شود. پس از یائسگی هم پریودها به طور کامل متوقف می‌شوند. در شروع یائسگی  فاصله بین پریودها ممکن است هر بار متفاوت باشد. یا پریودهای می‌توانند زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد.

یائسگی زودرس و پریود نشدن

یائسگی بخشی طبیعی از پیری در زنان است و معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد. اما حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰ زن قبل از ۴۰ سالگی یائسه می‌شوند که به‌عنوان نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی زودرس شناخته می‌شود. درواقع یائسگی زوردس وقتی است که ذخیره تخمک تخمدان قبل از ۴۰ سالگی تمام شده و قاعدگی متوقف می‌شود.

10. شرایط پزشکی خاص و برخی بیماری‌ها

در برخی موارد علت پریود نشدن می‌تواند یک مشکل سلامتی و پزشکی غیر از کیست تخمدان یا مشکلات تیروئید ی باشد. درواقع شرایط پزشکی خاص هم می‌توانند تعادل هورمونی بدن را به هم زده و علت پریود نشدن و حامله نبودن باشند. ازجمله:

• اختلالات هیپوفیز مثل تومور هیپوفیز (یک تومور غیرسرطانی خوش‌خیم).
• سندرم آشرمن (یک بیماری ژنتیکی نادر که در آن بافت اسکار در داخل رحم تشکیل می‌شود).
• شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرطان.
• جراحی قبلی رحم با جای زخم  به‌دلیل اتساع و کورتاژ.
• نارسایی اولیه تخمدان (POI).
• مشکلات مربوط به هیپوتالاموس.
• تولید بیش از حد پرولاکتین.
• تومورهای تخمدان.
• بیماری‌های مزمن یا مداوم (مانند بیماری کلیوی یا بیماری التهابی روده).
• بیماری قلبی.
• دیابت با مدیریت ضعیف.

عوارض احتمالی پریود نشدن

هرکدام از 10 مورد دلیل پریود نشدن که در بالا گفتیم می‌تواند مشکلات دیگری نیز ایجاد کند. به‌طور کلی مهمترین عوارض ناشی از علت پریود نشدن یکی از موارد زیر است:

ناباروری و مشکلات بارداری

اگر تخمک‌گذاری نکنید و دوره‌های قاعدگی نداشته باشید، نمی‌توانید باردار شوید. وقتی عدم تعادل هورمونی دلیل پریود نشدن باشد، می‌تواند باعث سقط جنین یا سایر مشکلات بارداری هم بشود.

استرس روانی

نداشتن دوره قاعدگی در زمانی که همسالان شما دوره‌های قاعدگی خود را دارند، می‌تواند استرس‌زا باشد. به‌خصوص برای جوانانی که در حال‌گذار به بزرگسالی هستند علت پریود نشدن و حامله نبودن، می‌تواند باعث بار روانی شود.

پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی عروقی

هم پوکی استخوان و هم بیماری‌های قلبی می‌توانند ناشی از کمبود استروژن باشند. پوکی استخوان یعنی ضعیف‌شدن استخوان‌ها که باعث شکنندگی آن‌ها می‌شود. بیماری‌های قلبی عروقی هم خطر حمله قلبی و گرفتن رگ‌های خونی را بیشتر می‌کند.

درد لگن

اگر علت پریود نشدن و آمنوره یک مشکل آناتومیکی باشد، ممکن است باعث درد در ناحیه لگن نیز شود.

روش‌های درمانی علت پریود نشدن

گزینه‌های درمانی علت پریود نشدن بسته به چرایی و دلایل آن متفاوت است. مثلا اگر بیماری دیگری مثل مشکلات تیروئید یا کیست تخمدان باعث آمنوره و قطع پریود شده باشد، پزشک معمولاً ابتدا آن بیماری را با هورمون درمانی یا قرص‌های تخصصی درمان می‌کند. یا اگر ورزش زیاد باعث توقف قاعدگی فرد شده است، بهترین کار، کاهش سطح فعالیت و تمرینات است.

برای مدیریت کاهش یا افزایش وزن به‌دلیل اختلالات خوردن هم یک متخصص تغذیه بهترین کمک را می‌‌کند. کنترل استرس هم با خواب و استراحت کافی، فعالیت بدنی و تمرینات تنفسی ممکن خواهد بود. البته در موارد اضطراب شدید درمان شناختی رفتاری (CBT) و داروهای کنترل استرس کمک‌کننده هستند.

چه زمانی برای بررسی علت پریود نشدن به پزشک مراجعه کنیم؟

همانطور که دیدیم دیر پریود شدن یا پریود نشدن می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. خوشبختانه در بیشتر موارد دلیل پریود نشدن جای نگرانی ندارد، اما در صورت لزوم بهتر است برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

به‌طور کلی اگر فردی باردار نیست و بدون نوسانات وزنی و ورزش پریودهای او نامنظم یا قطع شده است، توصیه می‌شود با پزشک مشورت کند. مخصوصا اگر نشانه‌های زیر را هم تجربه می‌کند:

• دوره‌های پریود فرد تا سن ۱۶ تا ۱۷ سالگی شروع نشده است.
• ۳ ماه یا بیشتر دوره پریود متوالی را از دست داده‌ است.
• کمتر از ۹ دوره پریود در یک سال داشته است.
• متوجه تغییراتی در الگوی قاعدگی خود شده است.
• علائم دیگری مانند خستگی، رشد مو روی صورت و خشکی یا چربی پوست دارد.

بد نیست همیشه اطلاعات مربوط به دوره‌های قاعدگی خود را به‌کمک بهترین اپلیکیشن پریود ثبت کنید تا زمان شروع قاعدگی، طول و شدت پریودهایتان را زیر نظر داشته باشید.

جمع‌ بندی

بسیاری از زنان در برهه‌ای از زمان پریود نشدن یا دیر پریود شدن را تجربه می‌کنند. علت پریود نشدن در بیشتر موارد جای نگرانی ندارد و احتمالا به‌دلیل کاهش یا افزایش وزن، استرس، ورزش سنگین یا ورود به دوره یائسگی است. البته گاهی هم علت پریود نشدن و حامله نبودن می‌تواند یک مشکل سلامتی مثل اختلالات تیروئید یا کیست تخمدان باشد. حتی مصرف برخی داروهای خاص هم می‌تواند دلیل پریود نشدن در برخی افراد باشد.

منابع: nhs.uk, betterhealth, mayoclinic

سوالات متداول