علت خارش واژن چیست؟ بررسی روش های درمان و پیشگیری
علت خارش واژن می‌تواند عوامل عفونی مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها و بیماری‌های مقاربتی یا عوامل غیرعفونی چون حساسیت، بیماری‌های پوستی، تغییرات هورمونی و استرس باشد. تشخیص دقیق علت خارش واژن نیاز به معاینه و آزمایش‌های پزشکی دارد و بسته به عامل ایجادکننده، درمان‌هایی مانند داروهای ضدقارچ، آنتی‌بیوتیک، کرم‌های استروژنی یا روش‌های خانگی مانند حمام نشیمن و رعایت بهداشت فردی بانوان توصیه می‌شود.
خارش واژن چیست؟
خارش واژن به احساس تمایل شدید به خاراندن ناحیه تناسلی زنانه (واژن و فرج) اطلاق می‌شود که می‌تواند ناشی از تحریک داخلی (در خود کانال واژن) یا خارجی (در ناحیه فرج) باشد. این احساس ممکن است به‌شکل خفیف یا شدید بروز کند و گاه با سوزش، التهاب، بوی نامطبوع یا ترشحات سفید واژن همراه باشد. خارش واژن با علائمی چون سوزش یا درد هنگام ادرار فرق دارد، اگرچه ممکن است در برخی موارد هم‌زمان با این مشکلات نیز رخ بدهد.
علت خارش واژن چیست؟
| نوع علت | مثال‌ها | علائم رایج | درمان |
|---|---|---|---|
| عفونی | – عفونت قارچی (کاندیدا) – واژینوز باکتریایی – بیماری‌های مقاربتی (تبخال، سوزاک…) | ترشحات غلیظ یا کف‌آلود، بوی بد (مثل ماهی)، خارش، سوزش، درد هنگام ادرار | داروهای ضدقارچ، آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدویروس |
| غیرعفونی | – حساسیت به شوینده‌ها – بیماری‌های پوستی مثل اگزما – یائسگی و تغییرات هورمونی | خشکی، قرمزی، پوسته‌پوسته شدن، خارش خفیف یا موضعی | حذف محرک‌ها، کرم‌های ضد التهاب، هورمون درمانی موضعی |
| روان‌شناختی یا سبک زندگی | – استرس مزمن – شست‌وشوی زیاد با صابون عطری – لباس زیر نامناسب | خارش مقاوم، اضطراب هم‌زمان، تشدید با استرس یا تحریک | مدیریت استرس، انتخاب لباس مناسب، رعایت بهداشت با ملایمت |
خارش واژن دلایل متفاوتی دارد که می‌توان آن‌ها را در دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد: خارش واژن عفونی و علل غیرعفونی. در برخی موارد، تشخیص اینکه منشأ خارش دقیقاً چیست، دشوار می‌شود؛ زیرا علل مختلف می‌توانند هم‌پوشانی داشته باشند یا علائم مشابهی ایجاد کنند. در ادامه، به بررسی چند علت خارش واژن می‌پردازیم:
علل عفونی
یکی از متداول‌ترین دلایل خارش واژن، عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها، قارچ‌ها و حتی ویروس‌هاست. مهم‌ترین این موارد عبارت‌اند از:
- عفونت قارچی (کاندیدیاز): رایج‌ترین علت خارش در بین عفونت‌های زنانه، رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا در واژن است. طبق گفته وب‌سایت sog.com.sg:
“Yeast is a naturally occurring fungus that is found in the vaginal canal. It normally doesn’t cause any difficulties, but if it is left untreated, it can lead to an unpleasant infection.”
«قارچ کاندیدا (Yeast) نوعی قارچ طبیعی است که به‌طور معمول در کانال واژن وجود دارد. در شرایط عادی مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر کنترل یا درمان نشود، می‌تواند منجر به عفونتی ناخوشایند شود.» علائم اصلی شامل خارش شدید، سوزش، ترشحات غلیظ پنیری‌شکل و گاهی بوی ترش است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، ضعف سیستم ایمنی و تغییرات هورمونی می‌توانند به رشد قارچ کمک کنند.
- واژینوز باکتریایی (BV): واژینوز باکتریایی ناشی از برهم خوردن تعادل باکتری‌های مفید و مضر واژن است. گاهی خارش خفیف و بوی ماهی‌مانند (به‌ویژه پس‌از رابطه جنسی) از علائم بارز این عفونت است. ترشحات می‌توانند خاکستری یا سفید و گاهی کف‌آلود باشند.
- عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs): چندین بیماری مقاربتی مثل سوزاک، کلامیدیا، تریکوموناس، تبخال تناسلی و زگیل تناسلی می‌توانند باعث خارش در ناحیه تناسلی شوند. این عفونت‌ها اغلب همراه با ترشحات غیرطبیعی، درد هنگام ادرار، زخم‌ها یا ضایعات پوستی در ناحیه فرج و واژن هستند.
علل غیرعفونی
اما به‌جز علل عفونی، علت خارش واژن چیه؟ گاهی خارش واژن نه به‌دلیل عفونت واژن، بلکه درنتیجه تحریکات فیزیکی، شیمیایی یا تغییرات هورمونی رخ می‌دهد:
- حساسیت یا تحریک پوستی: محصولاتی مانند صابون‌های عطری، ژل‌های شست‌وشو، پدهای بهداشتی معطر، دستمال توالت رنگی، مواد شوینده لباس و حتی لباس زیر تنگ می‌توانند باعث تحریک و آلرژی شوند.
- بیماری‌های پوستی: برخی بیماری‌های پوستی نظیر اگزما (درماتیت آتوپیک) و پسوریازیس ممکن است به ناحیه تناسلی سرایت کنند و خارش، پوسته‌پوسته‌شدن یا التهاب ایجاد کنند.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، بارداری یا سیکل قاعدگی نیز گاهی چنین علائمی را تقویت می‌کنند.
- استرس و عوامل روان‌شناختی: استرس شدید و طولانی‌مدت می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و احتمال بروز عفونت یا تحریک پوستی را افزایش بدهد. این نوع رفتارهای وسواسی درباره شست‌وشو در بحث بهداشت دختران بسیار حائز اهمیت هستند و باید به آن‌ها بیشتر توجه کرد.
- سرطان‌های ناحیه تناسلی (نادر): بسیار کم پیش می‌آید که خارش مزمن و مقاوم به درمان، نشانه نوعی سرطان در ناحیه واژن یا فرج باشد.
عوامل تشدیدکننده خارش واژن
حتی اگر علت خارش واژن مشخص باشد، عوامل زیر می‌توانند علائم را تشدید یا روند بهبود را طولانی کنند:
- پوشیدن لباس‌های تنگ یا پلاستیکی؛
- شست‌وشوی بیش‌ازحد یا شدید با صابون‌های عطری و شیمیایی؛
- رعایت نکردن بهداشت روابط جنسی؛
- بی‌توجهی به علائم اولیه؛
- حساسیت یا آلرژی به کاندوم‌های لاتکس، اسپرم‌کش‌ها یا روان‌کننده‌های مخصوص؛
- تعویض‌نکردن به‌موقع پد، تامپون یا کاپ قاعدگی.
فروشگاه اینترنتی گروچا مجموعه‌ای از محصولات مرتبط با بهداشت واژن، مثل لباس زیر، کاپ قاعدگی، نوار بهداشتی و … را عرضه می‌کند که از جمله معروف‌ترین آن‌ها، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- نوار بهداشتی بالدار قطر نازک کتانی سپتونا مدل Super؛
- پد بهداشتی روزانه خیلی نازک سپتونا مدل Chamomile Normal؛
- نوار بهداشتی بالدار ضخیم کتان گود مود مدل Classic بزرگ؛
- شورت زنانه اسلیپ نخی Misspel کد 436 ساده.
تشخیص علت خارش واژن
تشخیص دقیق علت خارش واژن اغلب نیاز به مراجعه به پزشک متخصص زنان دارد. پزشک در ابتدا شرح‌حالی دقیق از علائم، زمان شروع خارش، شدت، ترشحات و عوامل تشدیدکننده جمع‌آوری می‌کند. سپس یک معاینه فیزیکی (Pelvic Exam) انجام می‌شود که شامل بررسی چشمی ناحیه فرج و واژن و استفاده از اسپکولوم برای مشاهده کانال واژن است. در صورت نیاز، نمونه‌برداری از رنگ ترشحات واژن یا بخشی از پوست انجام می‌گیرد تا زیر میکروسکوپ بررسی شود یا به آزمایشگاه ارسال شود.
نکات درمانی و پیشگیری برای خارش واژن
پس‌از شناسایی علت خارش واژن، می‌توان برای درمان خارش واژن از روش‌های زیر استفاده کرد:
1- انواع درمان‌های دارویی خارش واژن
- درمان ضدقارچ: در صورت تشخیص عفونت قارچی، کرم‌ها، ژل‌ها یا شیاف‌های واژینال ضدقارچ و گاهی قرص‌های خوراکی تجویز می‌شود.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای عفونت‌های باکتریایی نظیر واژینوز باکتریایی یا برخی بیماری‌های مقاربتی، پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی تجویز می‌کند.
- کرم‌های استروژن موضعی: برای زنانی که در دوران یائسگی دچار خارش و خشکی واژن هستند، کرم‌های حاوی استروژن یا حلقه‌های واژینال استروژنی می‌تواند مؤثر باشد.
- داروهای ضدویروس: اگر عامل خارش، ویروس تبخال تناسلی باشد، داروهای ضدویروس جهت کنترل علائم و کاهش عود تجویز می‌شوند.
2- درمان خانگی خارش واژن
- کمپرس سرد: استفاده از یک حوله یا پارچه نخی آغشته به آب خنک بر روی ناحیه فرج می‌تواند موقتاً خارش را کاهش بدهد.
- حمام نشیمن (Sitz Bath): نشستن در آب ولرم (بدون صابون عطری) برای چند دقیقه به رفع التهاب و تسکین خارش کمک می‌کند.
- رعایت رژیم غذایی مناسب: مصرف ماست پروبیوتیک یا مکمل‌های حاوی لاکتوباسیلوس می‌تواند به حفظ تعادل باکتری‌های واژن کمک کند.
- استفاده از پمادهای ملایم و ضدالتهاب: پماد حاوی هیدروکورتیزون 1% یا ژل آلوئه‌ورا می‌تواند برای موارد خفیف تحریک پوستی و رفع علت خارش واژن مؤثر باشد.
3- توصیه‌های بهداشتی برای رفع علت خارش واژن
- از صابون‌های عطری و شوینده‌های قوی برای شست‌وشوی ناحیه تناسلی استفاده نکنید.
- لباس زیر نخی بپوشید و آن را مرتب تعویض کنید.
- پس‌از ورزش یا شنا، به‌سرعت لباس زیر خیس را عوض کنید.
- ناحیه تناسلی را خشک نگه دارید و پس‌از استفاده از سرویس بهداشتی، همیشه از جلو به عقب خود را پاک کنید.
- در روابط جنسی از کاندوم استفاده کنید و در صورت تغییر شیوه آمیزش (مثلاً از مقعدی به واژینال)، تعویض کاندوم یا شست‌وشوی مناسب ضروری است.
- استرس را مدیریت کنید؛ چراکه استرس می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و احتمال بروز عفونت را افزایش بدهد.
4- پیشگیری از علت خارش واژن
- انجام معاینات دوره‌ای و تست پاپ‌اسمیر؛
- اجتناب از دوش واژینال یا اسپری‌های بهداشتی؛
- نگهداری قند خون در حد مطلوب در صورت ابتلا به دیابت؛
- انجام آزمایش‌های مقاربتی به‌صورت منظم.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ابتلا به خارش واژن در موارد زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر خارش واژن شدید و آزاردهنده است و پس‌از چند روز مراقبت خانگی بهبود نیافته است.
- در صورت مشاهده ترشحات غیرطبیعی (مثلاً ترشحات زرد واژن یا سبز، خاکستری یا شبیه پنیر)، بوی نامطلوب یا خونریزی غیرعادی.
- وجود زخم، تاول یا ضایعات در ناحیه تناسلی که می‌تواند نشان‌دهندۀ عفونت‌های جدی مقاربتی باشد.
- درد در هنگام ادرار یا مقاربت جنسی که با خارش همراه باشد.
- تداوم علائم یا عود مکرر خارش پس‌از درمان‌های معمول.
- اگر در دوران بارداری یا تلاش برای بارداری هستید و دچار خارش شدید می‌شوید؛ زیرا برخی عفونت‌ها می‌توانند روی بارداری و سلامت جنین تأثیر بگذارند.
خارش لبه های بیرونی واژن نی نی سایت
خارش لبه‌های بیرونی واژن یکی از موضوعات پرتکرار در بحث‌های کاربران نی‌نی‌سایت است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله عفونت‌های قارچی یا باکتریایی، حساسیت به محصولات بهداشتی، تغییرات هورمونی و بیماری‌های پوستی مانند اگزما. کاربران اغلب تجربه‌هایی مثل خشکی پوست، التهاب، قرمزی و سوزش واژن را همراه با خارش بیان کرده‌اند و برای درمان به روش‌هایی مثل استفاده از کرم‌های ضدقارچ، تغییر محصولات بهداشتی، پوشیدن لباس زیر نخی و مشاوره با پزشک زنان توصیه شده‌اند. خارش شدید یا مداوم نیازمند پیگیری پزشکی دقیق‌تر است تا علت اصلی آن مشخص و درمان مناسب انجام شود.
در ادامه چند تا از پیام های کاربران نی نی سایت را مشاهده میکنید:
کاربر شماره 1: “منم این مشکل داشتم دوست عزیز زرده ی تخم مرغ بمالین به بیرون واژنتون یک ساعت لباسی نپوشید بعد بشورید چند با ر این کار کنین خوب میشه”
کاربر شماره 2: “بشین تو سرکه سفید و اب”
کاربر شماره 3: “شورت نپوش. تنها و تنها راهش همینه. من اصلا نمیتونم بپوشم چندساله نمیپوشم راحت شدم.حموم ب حمومم خودتو با پن ضد قارچ دئودراگ یا شوینده ی ضد قارچ هیدرودرم تمیز بشور و با ناخن بکش اون چیز سفیدا جمع شه
بعد دستشویی کامل خودتو خشک کن هرچی درز و…هست لاشو خشک کن( تو واژن نبری دستمالو ها منظورم اطراف لابیاس)”
سخن پایانی
خارش واژن اگرچه مشکلی شایع در میان بانوان است؛ اما همواره باید آن را جدی گرفت و علت اصلی را شناسایی کرد. گاهی یک تحریک ساده پوستی یا تغییرات هورمونی علت خارش واژن است؛ اما در برخی موارد، عفونت‌های قارچی یا باکتریایی و حتی بیماری‌های مقاربتی می‌توانند در پس این علامت پنهان باشند. چنانچه خارش با ترشحات غیرعادی، زخم یا درد همراه شد، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کرد تا از بروز عوارض جدی‌تر پیشگیری شود.
سوالات متداول
علت خارش واژن چیست؟
خارش واژن می‌تواند ناشی از علل عفونی مانند عفونت قارچی (کاندیدیازیس)، واژینوز باکتریایی و بیماری‌های مقاربتی، یا علل غیرعفونی مانند تحریکات شیمیایی، آلرژی، بیماری‌های پوستی، تغییرات هورمونی و حتی استرس باشد. در برخی موارد نادر، خارش ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان ناحیه تناسلی باشد.
آیا هر خارش واژنی نشانه‌ی عفونت است؟
نه، برخی از خارش‌ها ناشی از تحریکات شیمیایی، خشکی پوست یا حتی استرس هستند و به عفونت ربطی ندارند.
آیا خارش واژن در بارداری خطرناک است؟
بله، چون بعضی عفونت‌ها می‌توانند روی سلامت جنین اثر بگذارند. حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
برای من بیشتر وقتا خارش واژن به خاطر قارچ هست، مخصوصاً وقتی چند روز لباس زیرم دیر به دیر عوض شه یا بعد استخر اولش فقط یه خارش کوچیکه ولی اگه جدی نگیرم، با ترشح هم همراه میشه دکتر گفت رطوبت زیاد محیط واژن رو برای قارچ مساعد میکنه.
یه بار خارش شدید داشتم، ولی خبری از ترشح یا بو نبود آخرش فهمیدم به پد معطر حساسیت دارم از وقتی پد ساده استفاده میکنم، دیگه اون خارش برنگشته.
اگه خارش بی‌دلیل میاد سراغت، یه بار وسایل بهداشتی‌تو عوض کن.
اوایل بارداریم خارش زیادی داشتم که خیلی نگرانم کرده بود اما دکتر گفت تو بارداری به خاطر تغییرات هورمونی و افزایش ترشحات این اتفاق طبیعیه البته گفت اگه همراه با سوزش یا بوی بد شد، باید بررسی بشه.
من وقتی لباس زیر تنگ یا از جنس پلاستیکی می‌پوشم، هم عرق میکنم هم خارش می‌گیرم دکتر گفت پوست ناحیه حساسه و باید لباس نخی و راحت بپوشم.
الان کمتر اذیت می‌شم.
خارش من بیشتر وقتا قبل پریود شروع میشه، انگار هورمون‌هام باعث تغییر PH واژن می‌شن چند بار هم عفونت خفیف قارچی داشتم تو اون دوره حالا نزدیک پریود بیشتر حواسم به بهداشتم هست.
من وقتی باردار بودم خیلی شدید خارش واژن گرفتم اوایل فکر میکردم طبیعیه چون بارداری خودش ترشحات رو زیاد میکنه ولی وقتی خارش شدید شد و ترشحات بوی ترش و زننده پیدا کرد
واقعا ترسیدم چون فکر میکردم ممکنه روی جنین هم تاثیر بذاره رفتم دکتر زنان گفت این نوع خارش و ترشحات تو بارداری شایعه چون هورمون‌ها تغییر میکنن و محیط برای رشد قارچ مناسب‌تر میشه داروی مخصوص باردارا داد که ضرری نداشته باشه با اینکه خیلی سخت بود ولی به توصیه‌هاش گوش دادم از لباس زیر نخی استفاده کردم مرتب عوض میکردم و همیشه ناحیه رو خشک نگه داشتم بعد از چند روز خارش کمتر شد چیزی که برام جالب بود این بود که فهمیدم خارش واژن میتونه تو هر شرایطی اتفاق بیفته و لزوما بهداشت کم دلیلش نیست بلکه بیشتر مربوط به تعادل فلور واژینه
خارش واژن خیلی اذیتم میکنه بعضی وقتا با ترشح سفیده بعضی وقتا بدون ترشحه نمیدونم طبیعیه یا نه خیلی نگران شدم چون طولانی شده
من چند بار بعد از استخر خارش واژن گرفتم فکر کنم بخاطر رطوبت و کلر آب باشه چون هر بار بعدش هم ترشح زیاد میشه هم سوزش
واقعا خارش واژن آدمو کلافه میکنه مخصوصا وقتی بیرونی باشه و همراه التهاب بشه واقعا کسی راه حل سریع داره؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
من دقیقا همین مشکلو داشتم و میدونم چه‌قدر میتونه اعصاب‌خردکن باشه چون وقتی خارش واژن به حد التهاب میرسه واقعا دیگه تمرکز برای کارای روزمره هم سخت میشه من یه بار به جای اینکه صبر کنم خودم دست به کار شدم و رفتم دکتر اونجا توضیح داد که اول باید علت دقیق مشخص بشه چون روش درمان سریعش بستگی به دلیلش داره
مثلا اگه خارش به خاطر عفونت قارچی باشه با یه دوز قرص فلوکونازول یا شیاف ضدقارچ تو همون یکی دو روز اول خیلی بهتر میشه اگه باکتری باشه دارو فرق میکنه و باید آنتی‌بیوتیک مخصوص بخوره یه مورد دیگه هم هست که بعضی وقتا خارش به خاطر التهاب و حساسیت پوستی به مواد شوینده یا لباس زیر پلاستیکی پیش میاد که اونجا دارو لازم نیست فقط باید عامل تحریک‌کننده حذف شه چیزی که خودم خیلی کمک گرفتم این بود که تا وقتی به دکتر برسم برای آرامش فوری از کمپرس آب سرد استفاده کردم یا ناحیه رو با آب ولرم و جوش شیرین شستم اینا مشکل رو حل نمیکنه ولی برای آروم کردن سوزش و التهاب خیلی خوبه پس خلاصه اینکه درمان سریع داره ولی بسته به علت فرق میکنه و هیچوقت نباید فقط به روشای خونگی بسنده کرد
کسی میدونه خارش واژن همیشه بخاطر عفونته یا ممکنه به خاطر حساسیت به شوینده هم باشه?? چون من جدیدا مایع شستشو عوض کردم
نه لزوما خارش واژن همیشه به معنای عفونت نیست خیلی وقتا علتش چیزای دیگه‌ست مثلا همین موردی که گفتی تغییر شوینده یا استفاده از مایع‌های شستشو و صابونای عطری میتونه باعث تحریک پوست ناحیه بشه چون ph طبیعی واژن حدود 4 تا 4.5 هست و خیلی از شوینده‌ها این تعادل رو به هم میزنن وقتی تعادل اسیدی واژن بهم میخوره هم محیط برای رشد قارچ و باکتری آماده‌تر میشه و هم ممکنه پوست بیرونی خشک یا تحریک بشه و شروع به خارش کنه من خودم تجربه داشتم وقتی از صابونای معطر استفاده کردم بلافاصله خارش گرفتم اما وقتی قطعش کردم کامل برطرف شد البته در بعضی موارد خارش با عفونت همراهه مخصوصا وقتی ترشحات غیرعادی هم باشه مثل بوی بد، رنگ زرد یا سبز، یا غلظت غیرطبیعی پس بهترین راه اینه که ببینی فقط خارش داری یا علائم دیگه هم هست اگه فقط بعد از تغییر شوینده بوده و ترشح غیرعادی نداری خیلی احتمالش زیاده که بخاطر حساسیت باشه اما اگه همراه با سوزش، بوی بد یا ترشحات غیرعادی باشه باید حتما دکتر بری چون اونجا دیگه بیشتر شبیه عفونته
بچه ها اگه خارش واژن همراه با ترشحات زرد رنگ باشه خطرناک‌تره یا طبیعیه چون من دو روزه اینجوریم و نگرانم؟؟
سلام عزیزم
ترشحات زرد رنگ وقتی با خارش واژن همراه میشه معمولا نشونه اینه که یه عفونت جدی‌تر از قارچ ساده وجود داره مثلا واژینوز باکتریایی یا حتی عفونت‌های مقاربتی میتونن اینجوری خودشون رو نشون بدن چون قارچ بیشتر ترشحات سفید و پنیری شکل میده اما وقتی رنگ زرد یا سبز دیده میشه به احتمال خیلی زیاد پای باکتری یا انگل مثل تریکومونا در میونه مخصوصا اگه بوی بد یا کف‌دار بودن ترشح هم همراهش باشه این حالت طبیعی نیست و حتما باید توسط پزشک بررسی بشه چون اگه درمان نشه میتونه حتی به سمت عفونت‌های لگنی پیش بره و مشکلاتی مثل درد مزمن یا ناباروری ایجاد کنه البته بعضی وقتا هم بعد از پریود یا نزدیک تخمک‌گذاری ممکنه کمی تغییر رنگ ترشحات باشه که طبیعی باشه ولی وقتی زردی با خارش و بوی بد یا درد همراه بشه دیگه طبیعی نیست توصیه میکنم جدی بگیری و پشت گوش نندازی چون درمانش ساده‌ست ولی اگه طول بکشه عوارضش میتونه سخت باشه