درمان خانگی بوی بد واژن | 5 نشانه لزوم مراجعه به پزشک

عواملی مانند تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی یا تهویه نامناسب ناحیۀ تناسلی می‌توانند بر شدت بوی واژن تأثیر بگذارند. در بسیاری از موارد، رعایت چند نکتۀ سادۀ بهداشتی و استفاده از روش‌های درمان خانگی بوی بد واژن مانند استفاده از لباس زیر نخی، تعویض مرتب پد قاعدگی، اصلاح تغذیه و بهره‌گیری از روش‌هایی مانند سرکه سیب، جوش‌شیرین و روغن‌های گیاهی قادر است تعادل باکتری‌های مفید واژن را حفظ و بوی نامطبوع را کاهش بدهد. در ادامه به بررسی علل اصلی بوی بد واژن و راهکارهای درمان خانگی بوی بد واژن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

روش درمانی	نحوه اجرا	نکات مهم و هشدارها
شست‌وشوی روزانه با آب ولرم	شست‌وشوی ناحیه خارجی روزی یک‌بار، بدون صابون عطردار	از دوش واژینال خودداری شود
انتخاب لباس مناسب	استفاده از لباس زیر نخی و گشاد	از شلوارهای تنگ و پارچه‌های نایلونی بپرهیزید
استفاده از تامپون یا کاپ قاعدگی	جایگزینی پدهای مرطوب با تامپون یا کاپ‌های قاعدگی	تعویض هر ۴–۶ ساعت توصیه می‌شود
تغییرات غذایی	پرهیز از سیر، پیاز، مارچوبه؛ افزایش مصرف ماست و کفیر	پرهیز از غذاهای محرک گوگرددار
سرکه سیب	۱ قاشق غذاخوری در ۱ لیتر آب؛ شست‌وشوی خارجی ۵–۱۰ دقیقه	حتماً رقیق‌شده استفاده شود
جوش‌شیرین	۱ قاشق چای‌خوری در نصف لیوان آب؛ استفاده موضعی کوتاه	فقط ۱–۲ بار در هفته استفاده شود
روغن درخت چای	۲–۳ قطره در روغن حامل، ماساژ خارجی ۱۰ دقیقه	از تماس با درون واژن اجتناب شود
ژل آلوئه‌ورا	استفاده موضعی مستقیم و سپس شست‌وشو	در صورت خشکی پوست، از روغن نارگیل برای رطوبت‌رسانی کمک بگیرید
ادرار بعد از رابطه جنسی	ادرار فوری پس‌از نزدیکی	از شست‌وشوی درونی واژن بعد از رابطه خودداری شود

علت بوی بد واژن چیست؟

پیش‌از اینکه روش‌های درمان خانگی بوی بد واژن را بررسی کنیم، باید دید که اصلاً علت بوی بد واژن چیست و آیا این موضوع طبیعی است؟

در بیشتر موقع عوامل فیزیولوژیک در تغییر بوی واژن نقش دارند؛ افزایش تعریق در ناحیۀ تناسلی، تجمع ترشحات طبیعی بدون تهویۀ مناسب و نوسانات هورمونی پیش‌از قاعدگی یا بارداری می‌توانند منجر به بویی ملایم اما محسوس شوند. بااین‌حال، اگر بوی ماهی‌مانند (fishy) یا تند همراه با خارش، سوزش یا ترشحات غیرمعمول باشد، باید به عفونت‌های رایج مانند واژینوز باکتریال یا تریکومونیازیس شک کرد. در ارزیابی اولیه، توجه به موارد زیر مهم است:

• تاریخچۀ بهداشتی و جنسی: استفاده از دوش واژینال، محصولات عطردار یا تغییرات اخیر شریک جنسی ممکن است محرکی برای اختلال در فلور واژن و علت بوی بد واژن بعد از رابطه باشد.
• نشانه‌های همراه: خارش، سوزش، درد هنگام ادرار یا رابطۀ جنسی، لکه‌بینی غیرطبیعی.
• شدت و نوع بو: بوی تند شبیه ماهی معمولاً با BV (عفونت باکتریایی واژن) مرتبط است؛ بوی تیز و شیرین گاهی به عفونت مخمری اشاره می‌کند.

ارزیابی دقیق توسط پزشک با معاینه و آزمایش‌های pH و کشت ترشحات به افتراق شرایط فیزیولوژیک از پاتولوژیک کمک می‌کند.

روش‌های درمان بوی بد واژن

درمان خانگی بوی بد واژن به چند طریق انجام می‌شود:

بهداشت شخصی

اصلاح روش‌های بهداشتی، ساده‌ترین و مؤثرترین گام در رفع بوی بد واژن فوری است. برای این کار در ابتدا، شست‌وشوی ناحیۀ خارجی با آب ولرم کفایت می‌کند و استفاده از صابون‌های عطردار یا قوی می‌تواند تعادل pH را به هم بزند و به‌جای رفع بو، آن را تشدید کند؛ بنابراین پیروی از نکات زیر توصیه می‌شود:

1- شست‌وشوی ملایم با آب ولرم

هر روز یک بار و پس‌از تعریق زیاد (مثل پس‌از ورزش)، ناحیۀ خارچی واژن را فقط با آب گرم و بدون صابون شست‌وشو بدهید.

2- اجتناب از دوش واژینال

ورود آب یا دئودورانت به درون مجرای واژن می‌تواند فلور مفید را از بین ببرد و زمینه را برای رشد باکتری‌های بیماری‌زا فراهم کند.

این روش‌ها به حفظ جمعیت لاکتوباسیل‌های مفید و کنترل بو کمک می‌کنند و نیازی به روش‌های پرهزینه نخواهید داشت.

انتخاب لباس و محصولات بهداشتی مناسب

نوع لباس زیر و محصولات قاعدگی تأثیر مستقیمی بر شرایط رطوبتی و بوی ناحیۀ تناسلی دارند. استفاده از لباس زیر نخی و گشاد، جریان هوای بهتر را ممکن می‌کند و از تجمع رطوبت جلوگیری می‌کند. در ایام قاعدگی، پوشیدن پد یا نوار بهداشتی مرطوب برای مدت طولانی باعث تجمع رطوبت و رشد باکتری‌ها می‌شود؛ لذا:

1- جایگزین‌ سازی پد با تامپون یا کاپ قاعدگی

تامپون و انواع کاپ قاعدگی (مثل کاپ قاعدگی Levva Pharma) با جمع‌آوری درون مجرا بدون جذب رطوبت اضافی، احساس خشکی را حفظ می‌کنند.

2- تعویض مرتب محصولات بهداشتی

هر ۴–۶ ساعت یک بار، پد یا تامپون را تعویض کنید تا باکتری‌ها نتوانند رشد کنند. برای راحتی بیشتر در دوران قاعدگی، می‌توانید از پد قاعدگی پارچه‌ای لیزری لیوا فارما یا پد روزانه پنبه‌ریز مدل Diamond موجود در فروشگاه گروچا استفاده کنید تا علاوه‌بر جذب بالا، سطح پوست کمتر تحریک شود.

تغییرات تغذیه‌ای و مکمل‌ها

رژیم غذایی نقش مهمی در تعادل pH بدن و فلور واژن ایفا می‌کند. برخی مواد خوراکی محرک با تغییر ترکیب میکروبیوم واژن و افزایش بوی نامطبوع مرتبط‌اند.

پرهیز از غذاهای محرک

اگر به‌دنبال داروی گیاهی قوی برای بوی بد واژن هستید، باید بدانید که خوردن سیر، پیاز و مارچوبه به‌دلیل ترکیبات گوگرددار می‌تواند بوی بدن را تشدید کند؛ اما مصرف سیر، سرکه، جوش شیرین و.. به‌صورت موضعی با شرایط خاص، می‌تواند در درمان خانگی بوی بد واژن مؤثر باشد؛ در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.

مصرف پروبیوتیک

مکمل‌های حاوی Lactobacillus یا غذاهای تخمیری مانند ماست طبیعی و کفیر با تقویت جمعیت باکتری‌های مفید، تعادل pH را حفظ می‌کنند و بوی نامطبوع را کاهش می‌دهند.

حفظ وزن سالم و مدیریت متابولیسم

چاقی و دیابت با تغییر فلور واژینال و افزایش خطر واژینوز باکتریال همراه‌اند؛ کنترل وزن از طریق ورزش منظم و تغذیه متعادل به پیشگیری از بوی بد کمک می‌کند.

عادات مفید پس‌ از مقاربت برای رفع بوی واژن

رابطۀ جنسی می‌تواند موقتاً pH واژن را به‌هم بزند و بوی ماندن مایع منی پس‌از نزدیکی احساس شود. دو عادت ساده اما مؤثر برای درمان خانگی بوی بد واژن پس‌از رابطه جنسی عبارت‌اند از:

ادرار‌کردن بلافاصله پس‌ از رابطه

جریان ادرار به خروج مایعات جلوگیری‌کننده از رشد باکتری‌ها کمک می‌کند.

خودداری از شست‌وشوی داخل واژن

تنها با شستن ناحیۀ خارجی واژن با آب ولرم پس‌از رابطه، ضمن خروج مایعات اضافی، فلور طبیعی داخلی دست‌نخورده باقی می‌ماند.

مدیریت رطوبت و تهویه واژن

تهویه مناسب و کنترل رطوبت در ناحیۀ تناسلی از مهم‌ترین فاکتورها برای جلوگیری از رشد میکروب‌های مضر است.

1- استفاده از پوشاک و دستمال‌های قابل‌تنفس

دستمال‌های بهداشتی یک‌بار مصرف و دستمال‌های مرطوب فاقد الکل و عطردار را برای پاک‌سازی دوره‌ای ناحیۀ خارجی به کار بگیرید.

2- خودداری از لباس‌های تنگ و پارچه‌های غیرنخی

شلوارهای تنگ، شلوارک‌های نایلونی و پارچه‌هایی مانند پلی‌استر می‌توانند رطوبت را در مجاورت پوست حبس کنند و زمینه را برای بوی نامطبوع و عفونت فراهم کنند. همچنین توصیه می شود که با علائم عفونت واژن به خوبی آشنا باشید تا اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید سریعا به متخصص مراجعه نمایید.

راهکارهای طبیعی و خانگی تکمیلی برای درمان بوی بد واژن

علاوه‌بر موارد بالا، می‌توانید با چند روش طبیعی ساده و کم‌هزینه در خانه، محیط واژن را از عفونت و بوی نامطبوع پاک کنید. این راهکارها مکمل درمان‌های اصلی‌اند و در مواردی که بویی خفیف، موقتی و غیرپاتولوژیک باشد، اثربخش هستند. مطالعات علمی و تجربیات سایر بانوان نشان می‌دهند که استفاده موضعی از ترکیبات ملایم طبیعی می‌تواند تعادل pH را حفظ و جمعیت باکتری‌های مفید را تقویت کند. پیش‌از شروع هر روش درمان خانگی بوی بد واژن، اطمینان حاصل کنید که به این مواد حساسیت ندارید و در صورت بروز هرگونه خارش یا قرمزی، استفاده را متوقف و با پزشک مشورت کنید و به دنبال بررسی روش درمان خانگی خارش واژن باشید و درباره این درمان های خانگی با پزشک خود مشورت کنید.

شست‌وشو با محلول رقیق سرکه سیب

سرکه سیب به‌دلیل خاصیت اسیدی ملایم (pH حدود 3) می‌تواند در تنظیم اسیدیتۀ سطح پوست ناحیه تناسلی مؤثر باشد. آزمایش‌های محدود ولی موفق نشان داده‌اند که رقیق‌سازی صحیح سرکه سیب با آب، می‌تواند رشد باکتری‌های بیماری‌زا را مهار و بوی بد را کاهش دهد، بدون آنکه فلور طبیعی واژن به‌هم بخورد.

برای تهیۀ محلول:

1. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب ارگانیک را در یک لیتر آب ولرم حل کنید.
2. ناحیۀ خارجی واژن را به‌مدت ۵–۱۰ دقیقه در این محلول بنشینید یا با پنبۀ تمیز به‌آرامی پاک کنید.
3. پس‌از آن با آب ولرم منطقه را بشویید تا هیچ اثری از اسیدیتۀ قوی باقی نماند.

این عمل را می‌توانید ۲–۳ بار در هفته تکرار کنید. توجه داشته باشید که غلظت سرکه نباید بالاتر رود؛ رقیق‌سازی کم‌عمق‌تر ممکن است باعث سوزش پوست حساس شود. برخی افراد ترجیح می‌دهند یک یا دو قطره روغن اسطوخودوس هم به محلول اضافه کنند تا خاصیت ضدالتهابی آن افزایش بیاید.

استفاده موضعی از جوش‌شیرین (بیکربنات سدیم)

جوش‌شیرین با پایۀ قلیایی ملایم، خاصیت خنثی‌کنندگی اسیدهای اضافی را دارد و می‌تواند به متعادل‌کردن pH سطح پوست کمک کند. مطالعات نشان می‌دهند که اسید بیش‌ازحد محیط واژن (مثلاً پس‌از تعریق یا استفاده‌های نامناسب از شوینده) می‌تواند بوی آمونیاک یا ترشیدگی ایجاد کند؛ جوش‌شیرین با متعادل‌سازی این اسیدها، بروز بو را کاهش می‌دهد.

نحوۀ استفاده:

1. یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در نصف لیوان آب حل کنید تا محلول یک‌دستی به دست آید.
2. با استفاده از پنبه یا دست تمیز، محلول را به‌صورت موضعی روی ناحیۀ خارجی بمالید و بگذارید ۲–۳ دقیقه بماند.
3. سپس کاملاً با آب ولرم شست‌وشو بدهید.

این روش درمان خانگی بوی بد واژن را می‌توانید هفته‌ای یک تا دو بار انجام بدهید. از کاربرد طولانی‌مدت یا ناحیه‌ای بیش‌ازحد خودداری کنید تا از خشک‌شدن بیش‌از اندازۀ پوست جلوگیری شود. جوش‌شیرین خاصیت لایه‌برداری ملایم هم دارد و می‌تواند در زدودن سلول‌های مردۀ باقیمانده مؤثر باشد.

کاربرد روغن درخت چای و عصاره‌های گیاهی

روغن درخت چای (Tea Tree Oil) و برخی عصاره‌های گیاهی نظیر آلوئه‌ورا، بابونه و روغن نارگیل به‌دلیل خواص ضدباکتری و ضدقارچی شناخته شده‌اند. ترکیبات فعال در این گیاهان می‌توانند در کاهش جمعیت باکتری‌های مضر و التیام خفیف پوست مؤثر باشند. بهتر است که در صورت ابتلا به عفونت قارچی واژن بعد از مراجعه به متخصص به دنبال یادگیری درمان عفونت قارچی واژن باشید تا زود تر این مشکل مرتفع شود.

روش کار:

1. ابتدا ۲–۳ قطره روغن درخت چای را در یک قاشق غذاخوری روغن حامل (روغن نارگیل یا روغن بادام شیرین) رقیق کنید.
2. محلول رقیق‌شده را با انگشتان تمیز یا پنبه روی ناحیۀ خارجی واژن بمالید و به‌آرامی ماساژ بدهید.
3. اجازه بدهید تا ۱۰ دقیقه بماند، سپس با آب ولرم شست‌وشو بدهید.

برای عصاره آلوئه‌ورا:

1. ژل خالص آلوئه‌ورا را مستقیماً روی پوست بمالید، بگذارید تا خشک شود و سپس با آب بشویید.
2. آلوئه‌ورا خاصیت خنک‌کنندگی و ضدالتهابی دارد و می‌تواند سوزش و خارش خفیف را برطرف کند.

این روش‌های درمان خانگی بوی بد واژن را ۲–۳ بار در هفته می‌توانید تکرار کنید. اگر پوست خشک شد، می‌توانید یک لایۀ نازک روغن نارگیل خالص به‌عنوان مرطوب‌کننده اضافه کنید.

این سه راهکار طبیعی به‌عنوان مکمل درمان اصلی و اصلاح سبک زندگی، می‌توانند بوی خفیف نامطبوع واژن را تا حد زیادی کاهش دهند و تعادل فلور میکروبی را حفظ کنند. توجه داشته باشید که این روش‌ها برای از بین بردن بوی بد واژن سریع، عفونت‌های شدید یا بوی تند ماهی‌مانند ناشی از واژینوز باکتریال، تریکومونیازیس یا سایر بیماری‌های پاتولوژیک مناسب نیستند و در این موارد باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. با ترکیب این روش‌های خانگی با روتین مرتب شست‌وشو، انتخاب لباس مناسب و اصلاح رژیم غذایی، می‌توانید بدون نیاز به مواد شیمیایی قوی، تعادل طبیعی واژن را بازگردانید و از بوی نامطبوع رهایی یابید.

نشانه‌های هشدار و زمان مراجعه به پزشک

در اغلب موارد بوی ملایم واژن با روش‌های خانگی و اصلاح سبک زندگی قابل‌کنترل است؛ اما اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بهتر است بی‌درنگ به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:

• ترشحات غیرطبیعی از نظر رنگ (زرد تیره، سبزین) یا قوام (کِرِم‌مانند، کف‌آلود) که همراه با بو باشد. این تغییر رنگ و قوام نشانۀ رشد میکروب‌های مضر است.
• خارش یا سوزش مداوم در ناحیۀ خارجی یا داخلی واژن که با روش‌های خانگی کاهش نیابد. خارش پایدار می‌تواند علامت عفونت مخمری یا تریکومونیازیس باشد.
• درد یا سوزش هنگام ادرار یا درد لگن و التهاب که نشان‌دهندۀ درگیر‌شدن مجرای ادراری یا دستگاه تناسلی فوقانی است (مثلاً التهاب لگن PID).
• خونریزی غیرطبیعی یا لکه‌بینی خارج از زمان قاعدگی، به‌خصوص همراه با بوی نامطبوع یا درد. این وضعیت می‌تواند علامت سرویسیت (التهاب دهانۀ رحم) یا حتی ضایعات سرطانی باشد.
• تب، درد شدید شکم یا ترشحات خونی چرکی که فوراً نیازمند ارزیابی و درمان متعاقب در مراکز درمانی است.

از همه مهم‌تر، طبق گفته وب‌سایت webmd.com:

“if you smell a strong, fishy odor, you may have bacterial vaginosis (vaginal infection) or trichomoniasis (a sexually transmitted disease caused by a parasite). Schedule an appointment with your doctor to discuss antibiotic treatments to stop the infection.”

«اگر بوی قوی و ماهی‌مانندی احساس کردید، ممکن است دچار واژینوز باکتریایی (عفونت واژن) یا تریکومونیازیس (یک بیماری مقاربتی ناشی از انگل) شده باشید. برای بررسی درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و متوقف‌کردن عفونت با پزشک خود وقت ملاقات تنظیم کنید؛» پس اگر به‌دنبال قرص برای بوی بد واژن هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید و خودسرانه دارو مصرف نکنید؛ چون بوی بد واژن دلایل مختلفی دارد که پزشک با تعیین علت زمینه‌ای، داروی مناسب آن را تجویز می‌کند.

همچنین یادتان باشد که هرگاه بوی بد واژن با یکی از علائم بالا همراه شد، نباید آن را به شانس یا تغییرات کوتاه‌مدت نسبت بدهید. تأخیر در درمان عفونت‌های واژینال می‌تواند منجر به عوارضی مانند نازایی، بیماری لگن یا عفونت‌های تکرارشونده شود. در مراجه، پزشک با معاینۀ بالینی، تست‌های pH، کشت و در صورت لزوم تصویربرداری، علت اصلی را شناسایی و درمان مناسب را تجویز می‌کند.

سخن پایانی

بوی بد واژن معمولاً ناشی از تعادل‌نداشتن در فلور باکتریایی و تغییر pH در ناحیۀ تناسلی است و با رعایت نکات سادۀ بهداشتی، انتخاب لباس و محصولات مناسب، اصلاح رژیم غذایی و بهره‌گیری از روش‌های درمان خانگی بوی بد واژن می‌توان اغلب آن را کنترل و کاهش داد؛ اما کلید حفظ سلامت بلندمدت، پیشگیری از طریق شست‌وشوی ملایم با آب ولرم، پوشیدن لباس زیر نخی گشاد، تعویض مرتب محصولات قاعدگی (کاپ یا تامپون) و پرهیز از دوش‌های واژینال است. هرگاه بوی نامطبوع واژن با خارش، سوزش، درد لگنی یا ترشحات غیرمعمول همراه شد، بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی پیشگیری شود. سلامت طبیعی واژن، ترکیبی از خودمراقبتی هوشمندانه و تشخیص به‌موقع توسط متخصص است.

منابع: healthline, verywellhealth

سوالات متداول