پریود مردانه، افسانه یا واقعیت علمی؟ + نشانه‌ها و راه‌های مدیریت علائم

مردان مانند زنان پریود نمی‌شوند، اما دچار نوسانات هورمونی می‌شوند که ممکن است باعث علائم روانی و جسمی مشابه سندرم پیش از قاعدگی در زنان شود. چرخه‌های هورمونی مردانه معمولا یا به اشتباه درک می‌شود و یا کلا آن را نادیده می‌گیرند. یعنی متاسفانه خیلی کم درباره نوسانات طبیعی هورمونی مردانه صحبت می‌شود. نوساناتی که به آن پریود مردانه می‌گویند و می‌تواند باعث تغییرات خلق‌وخو یا تحرک‌پذیری بیشتر در روزهای تغییرات هورمونی شود. همه اطلاعات و شوخی‌های کلیشه‌ای درباره قاعدگی مردان یا پریود پسران را فراموش کنید. اگر می‌خواهید بدانید که آیا مردان هم پریود میشوند و اگر بله، پریود مردانه چیست، این مقاله را تا انتها بخوانید.

موضوع	توضیح
نام علمی/رایج	سندرم تحریک‌پذیری مردانه (IMS) یا پریود مردانه
افراد تحت تأثیر	مردان سیسجندر (دارای بیضه)
علت اصلی	نوسانات روزانه یا دوره‌ای تستوسترون
سایر عوامل مؤثر	استرس، افزایش سن، مصرف الکل، چاقی، مصرف استروئید، کم‌خوابی، فشارهای فرهنگی
علائم رایج	خستگی، تحریک‌پذیری، افسردگی، اضطراب، کاهش میل جنسی، عزت نفس پایین
چرخه تستوسترون روزانه	اوج در صبح (۸ صبح)، کاهش تدریجی تا عصر، دوباره افزایش در شب
درمان‌ها و مدیریت	ورزش، تغذیه سالم، مدیریت استرس، خواب کافی، مراجعه به پزشک در موارد شدید
تشخیص پزشکی لازم؟	بله، در موارد علائم شدید یا مشکوک به کمبود تستوسترون

پریود مردانه چیست؟

آیا افرادی که بیضه دارند واقعاً نوسانات هورمونی ماهانه یا پریود مردانه دارند؟ آیا این نوسانات می‌تواند باعث تغییرات خلقی شبیه به سندرم پیش از قاعدگی شود؟

مردان سیسجندر پریود نمی‌شوند، اما سطح تستوسترون آن‌ها در طول روز یا روزهای مختلف ماه متفاوت است که ممکن است باعث برخی اثرات روانی و جسمی شود. برخی عوامل خارجی هم می‌توانند بر میزان تستوسترون تأثیر بگذارند. با تغییر و نوسان این هورمون‌ها، مردان ممکن است علائمی به‌نام سندورم تحریک‌پذیری مردانه یا Irritable Male Syndrome (IMS) را تجربه کنند.

بنابراین پریود پسران یک پدیده بیولوژیکی واقعی است که به‌دلیل نوسانات هورمونی ماهانه اتفاق می‌افتد.  اما آیا این نوسانات هورمونی ماهانه مثل چرخه قاعدگی در زنان آنقدر منظم هستند که بتوان آنها را پریود مردانه نامید؟

به‌گفته جد دایموند نویسنده کتاب سندرم تحریک‌پذیری مردانه:

درک و مدیریت ۴ علت اصلی افسردگی و پرخاشگری»، پریود مردانه درواقع حالتی از حساسیت بیش از حد، اضطراب، ناامیدی و خشم در مردان است که با تغییرات بیوشیمیایی، نوسانات هورمونی، استرس و از دست دادن هویت مردانه مرتبط است.

دایموند چهار عامل محرک بالقوه برای سندروم IMS معرفی می‌‌کند:

• نوسان سطح تستوسترون
• عدم تعادل بیوشیمیایی
• از دست دادن هویت مردانه
• استرس

در ادمه علل سندروم تحریک‌پذیری مردانه را با جزییات بیشتری بررسی می‌کنیم.

علت پریود مردانه

احتمالا مهمترین دلیل و حتی اصلی‌ترین دلیل پریود مردانه، نوسانات هورمونی ماهانه در مردان است. تستوسترون نقش مهمی در عملکردهای بیولوژیکی و سلامت جسمی و روانی مردان دارد. محققان معتقدند که این هورمون بر مواردی مانند میل جنسی، توده استخوانی، قدرت، سطح انرژی و تولید اسپرم تأثیر می‌گذارد. درضمن نوسانات این هورمون در بدن می‌تواند باعث تغییرات خلقی و تحریک‌پذیری هم بشود. طبق یک مطالعه، حدود ۲۶٪ از مردان قاعدگی مردان یا پریود پسران را تجربه می‌کنند

یعنی مردان هم درست مثل زنان، تغییرات و نوسانات هورمونی را تجربه می‌کنند. هر روز، سطح تستوسترون مردان در صبح بالاترین میزان را دارد و در عصرها کمتر می‌شود. سطح تستوسترون حتی می‌تواند از روزی به روز دیگر متفاوت باشد. برخی متخصصان و پزشکان می‌گویند که این نوسانات هورمونی می‌تواند در فرد علائمی ایجاد کند که شبیه به علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است. از جمله افسردگی، خستگی و نوسانات خلقی.

عوامل زیادی هم وجود دارد که می‌تواند بر سطح تستوسترون تأثیر بگذارند و در نتیجه باعث بروز علائم IMS در مردان سیسجندر شود. ازجمله:

• بالا رفتن سن
• مصرف الکل
• مصرف استروئید
• چاقی
• سیگار کشیدن
• استرس
• مصرف قهوه
• برخی مشکلات سلامتی و شرایط پزشکی خاص

درضمن برخی فشارهای اجتماعی و عرفی هم می‌توانند انتظاراتی از مردان به‌وجود بیاورند که بر سلامت روان آن‌ها تأثیر می‌گذارد. مثلا مردانگی سمی و فشار فرهنگی و کلیشه‌های جنسیتی می‌تواند باعث استرس و از دست دادن هویت مردانه بشود. در نتیجه فرد ممکن است به‌دلیل فشارهای اجتماعی هم نشانه‌های IMS را تجربه کند.

چرخه هورمون تستسترون و پریود پسران

نوسانات هورمون مردانه مهم‌ترین دلیل پریود مردانه است. بنابراین بد نیست برای درک بهتر پریود پسران نگاهی به چرخه هورمون تستوسترون در بدن مردان بیندازیم.

سطح طبیعی تستوسترون از حدود ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نانوگرم در هر دسی‌لیتر خون متغیر است. همانطور هم که گفتیم سطح تستوسترون در طول روز نوسان دارد. این هورمون معمولا حدود ساعت ۸ صبح به اوج خود می‌رسد و به تدریج در طول روز کمتر می‌شود. در نهایت سطح تستوسترون حدود ساعت ۸ شب به کمترین مقدار خود می‌رسد و به تدریج در طول شب دوباره بیشتر می‌شود.

به‌طور طبیعی هم تفاوت بین بالاترین و پایین‌ترین سطح تستوسترون در طول روز برای مردان زیر ۴۰ سال بیشتر از مردان بالای ۷۰ سال است. یعنی در مردان جوان‌تر (۳۰ تا ۴۰ ساله)، سطح تستوسترون در بعد از ظهر ۲۰ تا ۲۵ درصد کمتر از صبح خواهد بود. اما در مردان مسن‌تر، این تفاوت خیلی کمتر است و در افراد ۷۰ ساله تنها ۱۰ درصد خواهد بود.

درواقع اصلی‌ترین عامل در تغییرات هورمونی مردان، کاهش تستوسترون با افزایش سن است. سطح تستوسترون از حدود ۴۰ سالگی معمولاً هر سال حدود ۱٪ کمتر می‌شود. طبیعتا این کاهش برای همه مردان با سرعت یکسانی اتفاق نمی‌افتد. فقط حدود ۱۰٪ تا ۲۵٪ از مردان سطح تستوسترون قابل توجهی را با بالا رفتن سن از دست می‌دهند. حدود 25٪ از مردان بالای 75 سال سطح تستوسترون معادل چارک‌های بالایی در مردان جوان دارند.

هیچ سطح آستانه تستوسترونی هم وجود ندارد که با علائم IMS مرتبط باشد. یعنی هر فرد با توجه به فیزیولوژی خاص خودش ممکن است نسبت به کاهش هورمون تستوسترون واکنش نشان بدهد و سطح متفاوتی از نشانه‌های پریود مردانه را تجربه کند.

آیا مردان ترنس هم پریود می شوند؟

همانطور که گفتیم پریود مردانه به نوسانات هورمونی در مردان سیسجندر اشاره دارد، اما تجربه قاعدگی فقط مختص زنان نیست. برخی مردان ترنس نیز ممکن است به‌دلیل داشتن اندام‌های تولید مثلی زنانه و در نبود درمان‌های هورمونی، پریود را تجربه کنند. این موضوع نشان می‌دهد که پریود در افراد ترنس یا افراد با هویت‌های جنسیتی گوناگون هم می تواند رخ دهد و نیاز به آگاهی، پذیرش و حمایت بیشتری دارد.

علائم پریود مردانه

یکی از مهمترین بخش‌ها برای کامل‌تر شدن پاسخ به پرسش آیا مردان هم پریود میشوند، معرفی  علائم سندرم تحریک‌‌‌پذیری مردان است. معمولا علائم سندرم IMS خیلی شبیه به نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی (PMS) در زنان است. هرچند همانطور که گفتیم، سندروم تحریک‌پذیری مردانه هیچ الگوی فیزیولوژیکی مشخصی مانند چرخه پریود ندارد. یعنی علائم پریود مردانه ممکن است به‌طور منظم و دقیقا هر ماه اتفاق نیفتد و فرد می‌تواند فقط هر چند ماه یک‌بار یکی از این نشانه‌ها را تجربه کند:

• خستگی و کاهش انرژی
• گیجی یا ابهام ذهنی
• اختلال در حافظه
• تمرکز ضعیف
• افسردگی
• خشم و تحریک‌پذیری
• عزت نفس پایین
• میل جنسی پایین
• اضطراب
• حساسیت بیش از حد

سطح تستوسترون در بدن مردها سیس‌جندر به‌طور طبیعی در نوسان است، اما سطوح خیلی پایین این هورمون می‌تواند باعث مشکلاتی از جمله موارد زیر شود:

• کاهش میل جنسی
• مشکلات رفتاری و خلقی
• افسردگی

اگر این علائم شدید بود یا ادامه‌دار شد، بد نیست برای صحبت با پزشک خود وقت ملاقات بگیرید.

وب‌سایت تخصصی اینویگور مدیکال (invigormedical.com) هم درباره علائم سندرم تحریک‌پذیری مردانه می‌نویسد:

These symptoms could be caused by dips and changes in testosterone throughout the day or they may be caused by longer-term hormone changes. If these symptoms are severe or persistent, they may indicate a medical problem, such as low testosterone. Low testosterone levels, especially with aging, are associated with low libido and fertility issues, along with other symptoms.

این علائم می‌توانند ناشی از افت و تغییرات تستوسترون در طول روز باشند یا ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی طولانی‌مدت باشند. اگر این علائم شدید یا مداوم باشند، ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل پزشکی مانند تستوسترون پایین باشند. سطح پایین تستوسترون، به‌ویژه با افزایش سن، می‌تواند باعث با کاهش میل جنسی و مشکلات باروری و بروز سایر علائم، مرتبط با پریود مردانه شود.

همچنین مردان میانسال ممکن است با شروع کاهش سطح طبیعی تستوسترون، علائمی مشابه را تجربه کنند. این وضعیت که به صورت محاوره‌ای آندروپوز نامیده می‌شود، گاهی اوقات به‌ عنوان یائسگی مردانه نیز شناخته می‌شود.

برای کاهش علائم پریود مردانه چه کاری انجام بدهیم؟

مدیریت علائم سندرم IMS و کنترل احساسات و نوسانات خلقی در این دوره می‌تواند خیلی ساده و بدون نیاز به هیچ درمان دارویی انجام شود. تغییرات سبک زندگی و مثلا پیدا کردن راه‌هایی برای کاهش استرس، ورزش، داشتن رژیم غذایی سالم و اجتناب از مصرف الکل و سیگار ممکن است به کاهش شدن این علائم کمک کند.

برخی از راحت‌ترین و کاربردی‌ترین کارهایی که می‌توانید برای کاهش علائم پریود مردانه یا سندورم تحریک‌پذیری مردان انجام بدهید عبارتند از:

راهکار	توضیح مختصر
ورزش منظم	ترکیب ورزش هوازی و مقاومتی برای بهبود خلق، سلامت قلب و تنظیم تستوسترون
خواب کافی و ترک الکل و سیگار	خواب مناسب و اجتناب از مصرف الکل و نیکوتین در افزایش طبیعی تستوسترون مؤثر است
مدیریت استرس	تمرینات تنفسی، مدیتیشن و ذهن‌آگاهی برای کاهش اضطراب و نوسانات خلقی
رژیم غذایی سالم	مصرف سبزیجات، ماهی چرب، پیاز، سیر و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده
ارتباط و خودآگاهی	پذیرش احساسات، گوش دادن به بازخورد اطرافیان و تقویت مهارت‌های ارتباطی
درمان پزشکی (در صورت نیاز)	بررسی تستوسترون پایین و مشورت با پزشک برای درمان جایگزینی هورمونی

ورزش کنید

ترکیبی از ورزش‌های هوازی و مقاومتی می‌تواند سلامت قلب و عروق را بهتر کند و توده عضلانی را افزایش بدهد. ورزش مقاومت به انسولین را هم کنترل می‌کند. ورزش مقاومتی همچنین می‌تواند برخی از عوارض کاهش تستوسترون با بالا رفتن سن را معکوس کند.

کنترل مصرف الکل، سیگار کشیدن و خواب

برخی از روش‌های طبیعی را برای افزایش طبیعی سطح تستوسترون را امتحان کنید. مثلا خواب کافی داشته باشید. ویتامین D کافی مصرف کنید. کمتر سیگار بکشید و الکل بخورید.

مدیریت استرس

استراتژی‌هایی را برای کاهش اضطراب و مدیریت استرس انجام بدهید. مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تمرین ذهن آگاهی و … این کارها می‌تواند نشانه‌های پریود پسران را در این دوره‌ها کمتر کند.

رژیم غذایی سالم داشته باشید

در دوران پریود مردانه مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را برای عملکرد بهتر اندام‌ها تأمین کنید. غذاهای سالم و بدون مواد شیمیایی و فرآوری، مواد مغذی مورد نیاز بدن را به‌خوبی تأمین می‌کنند. برخی از غذاها حتی ممکن است به افزایش تستوسترون هم کمک کنند. مانند سبزیجات برگ‌دار، ماهی چرب، پیاز و سیر.

ارتباط برقرار کنید

یاد بگیرید که تغییرات در خلق‌و‌خوی خود را بپذیرید و برای خنثی کردن موقعیت‌های پراسترس تلاش کنید. به بازخورد دیگران گوش دهید تا متوجه شوید که چگونه علائم این سندورم ممکن است بر زندگی روزمره و روابط‌تان تأثیر بگذارد.

البته اگر معتقدید که علائم ممکن است به‌دلیل تستوسترون خیلی پایین باشد، بد نیست به پزشک مراجعه کنید. جایگزینی تستوسترون می‌تواند یک گزینه درمانی خوب برای برخی از مردان با سطح هورمون پایین باشد. مثلا می‌توانید از طریق کرم‌ها، چسب‌ها، قرص‌ها و آمپول‌هایی که به متعادل کردن سطح تستوسترون کمک می‌کنند، درمان‌های هورمونی بگیرید.

همچنین چنانچه پزشک شما به علت زمینه‌ای دیگری مشکوک شود، می‌تواند آزمایش‌ها و رویه‌هایی را برای کمک به رد سایر مشکلات پزشکی درخواست کند.

سخن پایانی

پریود مردانه را به‌نام سندرم تحریک‌پذیری مردانه می‌شناسند. دلیل این سندروم نوسانات هورمونی و تغییر سطح تستسترون در بدن مردان سیسجندر است. این نوسانات هورمونی ممکن است به‌دلیل افزایش سن یا تغییرات فصلی و … باشد. معمولا در این شرایط بیشتر افراد زودرنج می‌شوند و به‌سرعت احساسات تند از خود نشان می‌دهند. تغییرات سبک زندگی می‌تواند به عوارض جانبی سندرم تحریک‌پذیری مردانه کمک کند.

منابع: healthline, invigormedical

سوالات متداول