استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان؛ هر آنچه باید بدانید
استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان یک گزینه کاملاً ممکن و ایمن است؛ اما نیاز به رعایت یک‌سری نکات مهم دارد. بعداز زایمان، بدن دستخوش تغییرات زیادی، به‌ویژه در ناحیه واژن و دهانه رحم میشود. به‌همین‌دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند حداقل تا پایان دوره خونریزی پس از زایمان (لوچیا) که معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد از واردکردن هرگونه وسیله‌ای به درون واژن، از جمله کاپ قاعدگی، خودداری شود. پس‌از این دوران و در صورت تأیید پزشک می‌توانید استفاده از کاپ قاعدگی را آغاز کنید.
البته توجه داشته باشید که ممکن است نیاز باشد سایز کاپ خود را تغییر دهید؛ زیرا عضلات کف لگن و ساختار واژن پس‌از زایمان ممکن است متفاوت از قبل باشد؛ بنابراین پاسخ سؤال بعد زایمان میشود از کاپ قاعدگی استفاده کرد؟ مثبت است؛ اما باید صبر کنید تا دوران بهبودی کامل شود و سپس با انتخاب درست سایز و رعایت بهداشت قاعدگی از آن بهره ببرید. تا انتها با ما همراه باشید تا تمام نکات لازم را در این زمینه با شما در میان بگذاریم.
تغییرات بدن بعداز زایمان و تأثیر آن بر استفاده از کاپ قاعدگی
زایمان، چه به‌صورت طبیعی و چه سزارین، تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند که ممکن است بر راحتی استفاده از انواع کاپ قاعدگی بعد از زایمان تأثیر بگذارد؛ به‌عنوان‌مثال، دهانه واژن ممکن است گشادتر شده باشد یا عضلات کف لگن ضعیف‌تر شده باشند که این امر می‌تواند قراردادن و خارج‌کردن کاپ را کمی دشوارتر کند. همچنین، برخی مادران ممکن است به‌دلیل تغییرات هورمونی یا خشکی واژن، احساس ناراحتی بیشتری هنگام استفاده از کاپ داشته باشند. در این موارد، استفاده از روان‌کننده‌های بر پایه آب می‌تواند به قراردادن راحت‌تر کاپ کمک کند.
علاوه‌براین، اگر زایمان طبیعی و پارگی یا بخیه در ناحیه پرینه وجود داشته باشد، باید تا بهبود کامل این نواحی صبر کرد. تمام این موارد بر آمادگی بدن برای استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان تأثیرگذارند.
دوره نفاس یا خونریزی پس‌از زایمان معمولاً بین 4 تا 6 هفته طول می‌کشد و در این مدت بدن مادر به‌شدت آسیب‌پذیر است. رحم در حال بهبود از زایمان است و دهانه رحم هنوز باز است که این امر خطر ورود باکتری‌ها و عفونت را افزایش می‌دهد. استفاده از کاپ قاعدگی در این دوره می‌تواند این روند بهبود را مختل کند. به‌جای آن، پزشکان توصیه می‌کنند از پدهای بهداشتی مخصوص پس‌از زایمان که هم جریان خونریزی سنگین را بهتر مدیریت می‌کنند و هم از نظر بهداشتی ایمن‌تر هستند، استفاده شود.
توصیه اکید این است که تا زمان بهبودی کامل صبر کنید و سپس استفاده از کاپ را بااحتیاط آغاز کنید. این زمان همان‌طور که گفته شد، معمولاً حدود ۶ هفته پس‌از زایمان است؛ اما بسته به شرایط بدنی هر فرد، ممکن است بیشتر یا کمتر شود. در مادرانی که شیردهی کامل دارند، ممکن است قاعدگی تا چند ماه یا حتی تا پایان دوره شیردهی به تأخیر بیفتد.
زمانی که قاعدگی بازگردد و پزشک تأیید کند که رحم و واژن به حالت عادی بازگشته‌اند، استفاده از کاپ قاعدگی بلامانع است. بااین‌حال، ممکن است نیاز باشد سایز کاپ قاعدگی تغییر کند؛ زیرا زایمان می‌تواند بر اندازه و شکل واژن تأثیر بگذارد.
انتخاب سایز مناسب کاپ قاعدگی بعداز زایمان
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید هنگام استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان به آن توجه کنید، انتخاب سایز مناسب این محصول است. بهترین برندهای کاپ قاعدگی، سایزهای مختلفی را براساس سن، سابقه زایمان و شدت خونریزی عرضه می‌کنند. معمولاً برای زنانی که زایمان طبیعی داشته‌اند، سایز بزرگ‌تر توصیه میشود.
در انتخاب سایز کاپ، موارد زیر را در نظر بگیرید:
- نوع زایمان: اگر زایمان طبیعی داشته‌اید، ممکن است واژن بازتر شده باشد و به کاپ بزرگ‌تری نیاز داشته باشید؛
- قد دهانه رحم: بیش‌از ۵۰٪ زنان پس‌از زایمان افتادگی رحم (پرولاپس) دارند و تا ۹۰٪ آن‌ها درجاتی از افتادگی اندام لگنی را تجربه می‌کنند؛ دراین‌صورت باید از کاپ‌هایی با ارتفاع کمتر استفاده کنید؛
- قدرت عضلات کف لگن: اگر عضلات شما ضعیف شده باشند، ممکن است کاپ در جای خود نماند و بیفتد یا نشت کند.
در ادامه دلایل این امر را توضیح می‌دهیم.
دلایل رایج نشت یا خارج‌شدن کاپ قاعدگی پس‌از زایمان
طبق گفته وب سایت Peninsula Pelvic Floor Physiotherapy:
“If you are early in the postnatal period. The area between your pelvic floor muscles is wider at this time. It is thought to return to a similar size by 12-months after giving birth, however it does not return to prenatal size (Stær-Jensen et al. 2015). So, it might be a case of waiting until a few months down the track and trying again.”
«در دوران ابتدایی پس‌از زایمان، فضای بین عضلات کف لگن وسیع‌تر است و معمولاً تا حدود ۱۲ ماهگی نوزاد به حالت نزدیک به قبل برمی‌گردد؛ اما هرگز دقیقاً مثل قبل نمی‌شود؛ بنابراین، ممکن است لازم باشد چند ماه صبر کنید و دوباره امتحان کنید.»
با توجه به این تغییرات، دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است باعث شوند کاپ قاعدگی شما به‌درستی کار نکند:
- ممکن است کاپ درست اطراف دهانه رحم قرار نگرفته باشد؛ دراین‌صورت نمی‌تواند خون را جمع کند؛
- دهانه رحم ممکن است موقعیت متفاوتی داشته باشد یا کانال واژن کوتاه‌تر شده باشد؛
- ممکن است دهانه رحم انحراف داشته باشد و کاپ آن را دور بزند. دراین‌صورت می‌توانید کاپ‌های زاویه‌دار را امتحان کنید؛
- دهانه رحم ممکن است داخل کاپ قرار بگیرد و ظرفیت آن را کاهش دهد؛
- افتادگی دیواره واژن ممکن است باعث شود کاپ با فشار از پایین بلغزد یا حتی بیرون بیاید؛
- ممکن است کاپ برای آناتومی جدید شما بیش‌ازحد بلند باشد؛
- ممکن است کاپ خیلی کوچک باشد و بتواند بچرخد یا وارونه شود؛
- شاید کاپ به‌طور کامل باز نمی‌شود و نیاز به کاپی با قطر بیشتر یا سفتی بیشتر دارید؛
- ضعف عضلات کف لگن ممکن است نگهداری کاپ را سخت کرده باشد؛
- میزان خون‌ریزی‌تان ممکن است بیشتر از قبل شده باشد و کاپ برای روزهای اول مناسب نباشد. کاپ‌ها معمولاً ۳۰ میلی‌لیتر گنجایش دارند؛ اما مدل‌هایی با ظرفیت ۴۰ تا ۵۰ میلی‌لیتر هم وجود دارند.
مزایای استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان
پس‌از پشت‌سرگذاشتن دوره نقاهت و تأیید پزشک، استفاده از کاپ قاعدگی مزایای بسیاری برای مادران دارد. این مزایا عبارت‌اند از:
- اقتصادی‌بودن: کاپ قاعدگی یک محصول قابل‌استفاده مجدد است که می‌تواند تا چند سال دوام بیاورد؛ درنتیجه هزینه‌های مربوط به خرید پد روزانه یا تامپون را به‌شدت کاهش می‌دهد؛
- سازگاری با محیط‌زیست: برخلاف پدهای بهداشتی و تامپون‌ها که زباله‌های غیرقابل‌بازیافت تولید می‌کنند، کاپ قاعدگی گزینه‌ای پایدار و دوست‌دار محیط‌زیست است؛
- ظرفیت بالا: کاپ قاعدگی می‌تواند حجم بیشتری از خونریزی را نسبت به پد یا تامپون نگه دارد که این ویژگی به‌ویژه برای مادرانی که خونریزی سنگین پس‌از زایمان دارند، مفید است؛
- راحتی و آزادی عمل: با استفاده از کاپ قاعدگی، مادران می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود، از جمله ورزش و شنا را بدون نگرانی انجام دهند.
چالش‌های احتمالی در استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان
در کنار مزایا، برخی چالش‌ها هم وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند:
- یادگیری روش استفاده: ممکن است در ابتدا انتخاب کاپ مناسب برای آناتومی جدید بدن و یادگیری نحوه قراردادن و خارج‌کردن آن دشوار باشد؛
- نشت احتمالی: اگر سایز کاپ مناسب نباشد یا به‌درستی در جای خود قرار نگیرد، ممکن است نشت داشته باشد؛
- واکنش‌های بدنی: برخی زنان، به‌ویژه اگر عضلات کف لگنشان ضعیف باشند، ممکن است احساس ناراحتی یا فشار کنند؛
- محدودیت در برخی موارد پزشکی: در صورت داشتن مشکلات خاص مانند پرولاپس رحم یا عفونت‌های مکرر باید با پزشک مشورت شود.
نکات مهم هنگام استفاده از کاپ قاعدگی پس از زایمان
اگر تصمیم دارید پس‌از زایمان از کاپ قاعدگی استفاده کنید، رعایت برخی نکات ضروری است تا از ایمنی و راحتی خود اطمینان حاصل کنید:
- مشورت با پزشک: پیش‌از استفاده از کاپ قاعدگی، حتماً با پزشک یا مامای خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که بدن شما به‌طور کامل بهبود یافته است؛
- انتخاب سایز مناسب: ممکن است پس‌از زایمان نیاز به تغییر سایز کاپ قاعدگی داشته باشید. به‌طورکلی، برندهای مختلف کاپ قاعدگی سایزهای متفاوتی برای مادرانی که زایمان کرده‌اند، عرضه می‌کنند؛
- تمرین و صبوری: اگر پیش‌از زایمان از کاپ قاعدگی استفاده نکرده‌اید، ممکن است مدتی طول بکشد تا به استفاده از آن عادت کنید. صبور باشید و روش‌های مختلف تاکردن کاپ را امتحان کنید؛
- بهداشت: کاپ قاعدگی باید به‌طور منظم شسته و استریل شود. پیش‌از هر بار استفاده، دست‌های خود را به‌خوبی بشویید و در طول روز، هنگام تخلیه کاپ، آن را با آب و صابون ملایم بشویید. قبل‌از اولین استفاده و پس‌از هر سیکل قاعدگی، کاپ را در آب جوش به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بجوشانید. هر ۸ تا ۱۲ ساعت کاپ را تخلیه و دوباره استفاده کنید و در صورت مشاهده هرگونه خونریزی غیرطبیعی، درد یا بوی نامطبوع مشورت با پزشک را فراموش نکنید.
چه زمانی باید از استفاده از کاپ قاعدگی خودداری کرد؟
در برخی موارد خاص، استفاده از کاپ قاعدگی حتی پس از دوره نفاس هم ممکن است مناسب نباشد؛ به‌عنوان‌مثال، اگر مادر دچار عفونت‌های واژینال، زخم‌های بهبودنیافته یا مشکلات مرتبط با کف لگن باشد، بهتر است تا رفع کامل این مشکلات از کاپ استفاده نکند. همچنین، اگر هنگام استفاده از کاپ احساس درد یا ناراحتی شدید دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
جایگزین‌های کاپ قاعدگی در دوران پس از زایمان
اگر به هر دلیلی نمی‌توانید یا نمی‌خواهید از کاپ قاعدگی استفاده کنید، گزینه‌های دیگری هم برای مدیریت خونریزی قاعدگی پس‌از زایمان وجود دارد. پدهای بهداشتی قابل‌استفاده مجدد یا یک‌بار مصرف، شورت‌های مخصوص قاعدگی و تامپون‌ها (پس‌از تأیید پزشک) از جمله این گزینه‌ها هستند. هرکدام از این محصولات مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین گزینه به سبک زندگی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.
۵ توصیه برتر برای بازگشت به استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان
برای اینکه راحت‌تر به استفاده از کاپ قاعدگی پس‌از زایمان برگردید، 5 توصیه برای شما داریم:
- با آناتومی جدید بدنتان آشنا شوید: با یک فیزیوتراپیست کف لگن مشورت کنید تا وضعیت اندام‌های لگنی و قدرت عضلاتتان را بررسی کند؛
- از کوییزهای آنلاین انتخاب کاپ استفاده کنید: کوییزهایی مثل Period Nirvana یا Put A Cup In It که به شما کمک می‌کنند کاپ مناسب خود را پیدا کنید، توصیه می‌شوند؛
- از امتحان مدل‌های مختلف نترسید: اگر یک مدل جواب نداد، ناامید نشوید. امتحان مدل‌های دیگر ممکن است نتیجه بهتری بدهد؛
- روش صحیح گذاشتن و برداشتن کاپ را یاد بگیرید: چند روش برای تازدن کاپ وجود دارد؛ شاید تغییر روش کمک کند. مهم‌تر از همه اینکه قبل‌از بیرون‌آوردن حتماً خلاء را بشکنید تا به اندام‌های داخلی فشار وارد نشود؛
- در چند سیکل اول از پد یا شورت پریودی هم استفاده کنید: در دوره آزمایش و شناخت کاپ جدید، نشتی‌ها طبیعی هستند.
سخن پایانی
استفاده از کاپ قاعدگی بعد از زایمان می‌تواند یک انتخاب هوشمندانه و اقتصادی برای مادران باشد؛ اما نیازمند رعایت نکات بهداشتی و توجه به زمان مناسب است. به‌طورکلی، مادران باید حداقل 6 هفته پس‌از زایمان صبر و پیش‌از استفاده از کاپ قاعدگی با پزشک خود مشورت کنند. با انتخاب سایز مناسب و رعایت نکات بهداشتی، کاپ قاعدگی می‌تواند تجربه قاعدگی را برای مادران راحت‌تر و پایدارتر کند. اگر هنوز در مورد استفاده از این محصول تردید دارید با یک متخصص زنان یا ماما صحبت کنید تا بهترین تصمیم را برای سلامت و راحتی خود بگیرید.
سوالات متداول
آیا می‌توان بلافاصله بعد از زایمان از کاپ قاعدگی استفاده کرد؟
خیر. باید تا پایان خونریزی پس از زایمان (حدود ۴ تا ۶ هفته) صبر کرده و سپس با تأیید پزشک استفاده را آغاز کرد.
چه زمانی استفاده از کاپ قاعدگی پس از زایمان کاملاً ایمن است؟
زمانی که خونریزی متوقف شده، بافت‌ها بهبود یافته‌اند و پزشک تأیید کرده که بدن آمادگی لازم را دارد.
برای راحت تر گذاشتن کاپ بعد از زایمان چه پیشنهادی دارید؟
استفاده از روان‌کننده‌های بر پایه آب می‌تواند به راحت‌تر شدن فرایند کمک کند.
